Έξυπνες πόλεις: παράγοντες «ευφυΐας» και προοπτικές

Το σχέδιο ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στηρίζεται σε τρεις κεντρικούς άξονες: την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, όλο και περισσότερες πόλεις και όχι μόνο στην Ευρώπη, φυσικά υιοθετούν το όραμα της σύγχρονης αστικής ευφυΐας που προβλέπει το συνδυασμό «έξυπνων» πληθυσμών, «έξυπνων» θεσμών και «έξυπνης» τεχνολογίας, προκειμένου οι πόλεις να εξελίσσονται και να αναπτύσσονται με βιώσιμο τρόπο.

Οι διοικητικές αρχές αυτών των Smart Cities αξιοποιούν καινοτομίες και τεχνολογίες αιχμής για να καταστήσουν αποτελεσματικότερη τη διακυβέρνησή τους, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και λειτουργώντας με νέους, βιώσιμους τρόπους, ώστε να αντιμετωπίσουν προβλήματα της κοινωνίας όπως η φτώχεια, η ανεργία, ο αποκλεισμός και το υποβαθμισμένο περιβάλλον. Πρόκειται για μια παγκόσμια τάση, η οποία προσφέρει, μεταξύ άλλων, πληθώρα ευκαιριών για επένδυση σε νέες μορφές «έξυπνης» επιχειρηματικότητας.

Οι κυριότεροι τομείς στους οποίους έχει εφαρμογή η αρχή των Έξυπνων Πόλεων είναι οι παρακάτω:

• Οικονομία
• Εκπαίδευση
• Απασχόληση
• Περιβάλλον και ενέργεια
• Υγεία
• Ασφάλεια
• Κοινωνική ενσωμάτωση
• Τουρισμός
• Πολιτισμός
• Μεταφορές
• Επικοινωνίες

Σύμφωνα με τον ορισμό που είχε δώσει ο Νίκος Κοµνηνός, Καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «Ευφυής πόλη είναι η πόλη που έχει την ικανότητα να προωθεί από τη μια την γνώση, την τεχνολογική πρόοδο και την ανάπτυξη καινοτομίας και από την άλλη να ενσωματώνει ψηφιακές και τεχνολογικές εφαρμογές για την μεταφορά και μετάδοση της γνώσης».

Διεθνώς, η συζήτηση για την ανάγκη μιας διαφορετικής μορφής ανταγωνιστικότητας των πόλεων είχε ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν πολλά αμερικανικά αστικά κέντρα είδαν τη δραστηριότητά τους να απορροφάται από τις ασιατικές χώρες. Σταδιακά, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την πίεση των περιβαλλοντικών θεμάτων οδήγησαν στο σημερινό μοντέλο, το οποίο επεκτείνεται διαρκώς, σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα, δύο είναι –προς το παρόν- οι πόλεις που κατέχουν τίτλο «ευφυΐας», τα Τρίκαλα και το Ηράκλειο, ενώ και άλλες πόλεις, όπως η Θεσσαλονίκη, εφαρμόζουν σχετικά προγράμματα. Μάλιστα, σύμφωνα με τον οργανισμό Ιntelligent Community Forum, οι δύο πρώτες έχουν καταταγεί στις 21 πιο «έξυπνες» πόλεις του κόσμου, με κολοσσούς ανταγωνισμού, όπως το Ρίο ντε Τζανέιρο!

Είναι χαρακτηριστικό ότι η δημοτική εταιρεία e-Trikala ΑΕ, λειτουργεί από το 2004 ενώ τα Τρίκαλα έχουν τη διάκριση της πρώτης «Έξυπνης Πόλης» στην Ελλάδα, ενσωματώνοντας στην καθημερινότητα των πολιτών τους τεχνολογικά προηγμένες λύσεις και προσφέροντάς τους πληθώρα υπηρεσιών μέσω μιας πλατφόρμας ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Σ’ αυτές περιλαμβάνεται ελεύθερη πρόσβαση στο Ίντερνετ, τηλεϊατρικές υπηρεσίες, λεωφορεία χωρίς οδηγό, χρήση συστημάτων τηλεματικής και κινητής τηλεφωνίας, πληροφορίες για την κίνηση των μέσων μαζικής μεταφοράς καθώς για διαθέσιμες θέσεις παρκινγκ, όπως και η πλατφόρμα e-Dialogos μέσα από την οποία οι δημότες μπορούν να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την Πόλη τους. Αντίστοιχα, ο Δήμος Ηρακλείου προσφέρει εκατοντάδες υπηρεσίες μέσω της ηλεκτρονικής πύλης του, στις οποίες κυρίαρχη θέση έχει η επικοινωνία μεταξύ των δικών του υπηρεσιών ώστε οι πολίτες να απολαμβάνουν ιδιαίτερες ευκολίες, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα.